Doświadczenia na zwierzętach to temat kontrowersyjny i od lat budzący sporo emocji. Jednak doświadczenia przeprowadzano i nadal się przeprowadza, mimo że dziś proces ten bardzo różni się od tego, który funkcjonował jeszcze kilka lat temu.

„Zwierzęta laboratoryjne” – wyjaśnienie tego pojęcia pojawiło się po II wojnie światowej, gdy nauka o zwierzętach laboratoryjnych zaistniała jako samodzielna dyscyplina naukowa.

Oznaczało ono wcześniej to samo co „zwierzę doświadczalne”, a więc każde żywe zwierzę poddawane obserwacji lub wykorzystywane do przeprowadzania doświadczeń. Doświadczenia prowadzone były na każdego rodzaju zwierzętach, domowych, hodowlanych itp.

Badania te nie były jednak miarodajne – zauważono konieczność stworzenia „modelu” jednorodnego, izolowanego od czynników zewnętrznych, utrzymywanego w stałych warunkach. Przypadkowo dobierane zwierzęta nie pozwalały na uzyskanie wyników powtarzalnych. Zaczęto zatem do doświadczeń hodować zwierzęta w ściśle określonych warunkach.

Dziś rozdziela się te dwa pojęcia, zwierzę doświadczalne – to to, które jest wykorzystywane do doświadczeń, zwierzę laboratoryjne – to to, które jest wyhodowane specjalnie do celów badawczych.

Wśród zwierząt laboratoryjnych pojawiają się różne gatunki, m. in. myszy, szczury, psy, małpy, króliki, koty, świnki morskie. Część z tych zwierząt trafia do naszych domów – można je łatwo rozpoznać po kolorze sierści – czysto białej.

Hodowanie zwierząt laboratoryjnych i przeprowadzanie badań,  a także uśmiercanie przebiega według ściśle określonych przepisów uwzględniających m. in. zminimalizowanie ich cierpienia oraz ich ilości, a także ograniczenie liczby przeprowadzania tych samych badań na kolejnych „modelach”. Mimo to badania i doświadczenia prowadzone na zwierzętach budzą nadal wiele kontrowersji i dylematów moralnych.

By maksymalnie ograniczyć cierpienie zwierząt wykorzystywanych do badań, brytyjska organizacja Universities Federation of Animal Welfare stworzyła zasadę „3R”:

I. REDUCTION – zmniejszenie liczby zwierząt  wykorzystywanych do badań, stosowanie rachunku prawdopodobieństwa i metod statystycznych
II. REPLACEMENT – (zastąpienie) stworzenie metod alternatywnych, tj. hodowle komórek i tkanek in vitro, modelowanie zjawisk biologicznych.
III. REFINEMENT – doskonalenie metod doświadczalnych (przede wszystkim humanitarne zakończenie badań, tzn. przerwanie ich z chwilą uzyskania danych).